12 maart 2025
Geachte Voorzitter, beste inwoners van Houten en in het bijzonder de medewerkers van de gemeente,
Toen ik ruim 7 jaar geleden gevraagd werd om me aan te sluiten bij Houten Anders! en me bezig te houden met lokale politiek, heb ik niet heel lang na hoeven denken. Het leek me nuttig en interessant om me in te zetten voor Houten.
Doorslaggevend voor mij was de gedachte dat ik op deze manier daadwerkelijk mee kon maken hoe politieke processen werken en daar een actieve rol in kan spelen. Er is altijd heel veel kritiek op de politiek van buitenaf en ik vond, en vind, dat door actief mee te doen je meer kan bereiken dan door van de zijkant te roepen dat het anders moet.
Het was een juiste keuze. Het kost enorm veel tijd en energie en levert heel veel op. Ik weet nu veel meer van de gemeente, wat er belangrijk is, welke keuzes we kunnen en moeten maken en welke dilemma’s we tegenkomen. Maar het allerbelangrijkste is dat ik heel veel mensen zoals u, inwoners van Houten heb leren kennen. Mensen die zich op allerlei manieren inzetten voor onze gemeente, voor onze maatschappij en mensen die hier wonen en allerlei fijne maar ook lastige dingen meemaken in het leven en hun verhaal kwijt willen.
Mensen op het gemeentehuis die zich vol passie inzetten om de taken die wij van het rijk krijgen en die we zelf in de raad hebben afgesproken zo goed mogelijk uit te voeren. En de collega’s van de raad, waarmee wij de taak hebben om onze inwoners te vertegenwoordigen, de kaders te stellen en de uitvoering door het college te controleren.
In februari 2023 concludeerden een aantal partijen vanuit deze controlerende taak dat er teveel zaken niet op orde waren en dienden een motie in. Deze motie leidde tot een aantal acties en de motie werd aangehouden. Toch ging het mis. De acties leidden niet tot verbetering, maar tot het opstappen van de interim directie en een brief van de ondernemingsraad die sprak over wantrouwen tussen college en medewerkers, onzuivere bejegening van ambtenaren en onveiligheid op de werkvloer.
Inmiddels raadslid was ik flink onder de indruk van deze sterke signalen. Dit doet wat met je. En net als veel inwoners van Houten die ik heb gesproken dacht ik “Hoe dan?”, “Dit kan toch niet waar zijn?”. Dit leek veel ernstiger dan gedacht. Toen er in het interpellatiedebat verraste reacties vanuit het college kwamen werd ik echt boos.
Feiten moesten boven tafel komen en daarom is het onderzoek dat we vanavond bespreken opgezet. De hele raad was het erover eens, de onderste steen moest boven komen, in het belang van Houten, in het belang van de inwoners van Houten.
Vorige week maandag ontving ik het rapport. Onder embargo en als partij met 1 raadslid is dat best ingewikkeld. Niet omdat ik het moeilijk vind om mijn mond te houden over vertrouwelijke onderwerpen, maar omdat ik na eerste lezing van het rapport echt enorm geschrokken was over de bevindingen.
Het rapport is openbaar, iedereen kan de bevindingen lezen. Het is nogal een lijvig document, neem er rustig de tijd voor. Indrukwekkend vinden we het dat zo velen hun bijdrage hebben willen leveren. Onze oprechte dank daarvoor.
Samenvattend geeft het rapport aanbevelingen en conclusies op de bevindingen. Het is aan de raad om hierover te oordelen. Houten Anders! is echt geschrokken van de bevindingen. Ik heb uitroeptekens in de kantlijn gezet wanneer ik dacht “dit is onaanvaardbaar, hier moet ik wat van zeggen”. Het werden meer dan 30 uitroeptekens.
De mensen die geïnterviewd zijn deden dat op vrijwillige basis. En, zoals in het rapport te lezen valt, hebben niet alle geïnterviewden uiteindelijk ingestemd om hun inbreng op te nemen in de rapportage. Dat roept de vraag op of wat we hier lezen slechts het topje van de ijsberg is.
Dan nog valt er een heel duidelijke lijn te lezen in het rapport. Drie van de zes collegeleden worden vaak genoemd in het rapport. Daarvan zijn er inmiddels twee, wethouder Molenaar en wethouder van Ruitenbeek, opgestapt, wat het onmogelijk maakt om ze vanavond ter verantwoording te roepen. Dat is spijtig en wat ons betreft ook niet correct naar onze inwoners toe. De burgemeester wordt ook vaak genoemd, maar wel met de opmerking dat er veel is veranderd in positieve zin sinds de eerste signalen naar hem zijn gedeeld dat verbetering in gedrag noodzakelijk was.
Het is toch opvallend dat de andere drie collegeleden nauwelijks genoemd worden. Een college heeft een collectieve verantwoordelijkheid. Een college hoort als team te functioneren. Elke wethouder heeft zijn eigen portefeuille, maar daarnaast is het gemeentebeleid een zaak van het college als geheel. De burgemeester heeft als voorzitter van het college de aanvullende rol in de bevordering van de eenheid van het collegebeleid.
Een college zou als team moeten functioneren. Uit het rapport blijkt dat dit college nooit als team heeft gefunctioneerd. Verbazingwekkend is het dan ook als we terugkijken naar het interpellatiedebat van 9 juli waar verschillende wethouders verklaren dat de sfeer juist heel goed was. Het hele rapport toont voorbeelden hoe collegeleden ruzie maken, elkaar in de weg lopen, op de stoel van beleidsmedewerkers gaan zitten en zich incorrect gedragen richting ambtenaren. Dat kan niet en dat mag niet. Daarvoor is het hele college verantwoordelijk. In het rapport wordt duidelijk gesproken over het gebrek aan zelfreinigend vermogen binnen het college. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Hoe kan het dat men elkaar hierover niet heeft aangesproken?
Ik quote uit het collegeprogramma: “We streven naar een open en betrouwbare cultuur, waarin het college samenwerkt met zowel de inwoner als de gemeenteraad aan een nog mooier Houten.” Wij trekken hierbij de conclusie dat dit streven volledig mislukt is.
Zoals in de slotconclusie is vermeld is het vertrek van wethouder Molenaar geen oplossing voor de problemen in de ambtelijk-bestuurlijke samenwerking. Het recent opstappen van wethouder van Ruitenbeek zal daar ook het verschil niet maken.
De partijen die deze wethouders hebben aangedragen, ITH en Natuurlijk Houten, dienen de hand in eigen boezem te steken, ook zij hebben een verantwoordelijkheid hierin.
Wat betreft de overige leden van het college, hoe neemt u verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit rapport? U stond erbij en u keek ernaar. Wat is er nog over van collegiaal bestuur? Wat kunnen we van u verwachten?
Wij zijn bang dat dit rapport, dat heel veel ernstige zaken boven tafel heeft gebracht, eigenlijk nog maar het topje van de ijsberg laat zien.
Het is hoog tijd dat alle betrokkenen hun verantwoordelijkheid nemen, het vertrouwen herstellen en structurele verbeteringen doorvoeren. De inwoners van Houten verdienen een gemeentelijke organisatie waarin samenwerking, respect en integriteit niet slechts loze idealen zijn, maar de basis vormen van het dagelijks bestuur. De huidige koers is onhoudbaar: verandering moet nu, en dat begint bij het erkennen van het falen en het herstellen van de integriteit van ons lokaal bestuur.
Bartjan Meier
Fractievoorzitter Houten Anders!
bartjan.meier@houtenanders.nl